माथाडी मंडळ

"माथा" म्हणजे डोके. ओझे वाहून नेण्यासाठी डोक्याचा वापर करणे म्हणजे माथाडी.माथाडी कामगार ओझी उचलणे, चढवणे, उतरवणे, रचून ठेवणे. अशासारखी अन्य कामे करतात. डोक्यावरून ओझे वाहून नेणा-या कामगारास माथाडी कामगार म्हणतात.

महाराष्ट्र माथाडी हमाल व इतर श्रमजीवी कामगार(नोकरीचे नियमन व कल्याण) अधिनियम, १९६९

महाराष्ट्र राज्यामध्ये एकूण ३४ माथाडी बोर्ड आहेत.
हमाल व माथाडी कामगार यांना योग्य वेतन आणि अटीनुसार कामाच्या अन्य सुविधा मिळत नव्हत्या. मालकांकडून त्यांना अपमानास्पद वागणूक मिळत.१९६६ मध्ये कै.माननीय आण्णा साहेब पाटील यांनी माथाडी कामगार व मुंबई मधील इतर बाजारातील त्याच्या नेत्यांना एकत्र केले. माथाडी कामगार यांनी कायद्याच्या एका भागात यावे अशी मागणी केली.खूप दिवसाच्या संघर्षानंतर आणि समितीने दिलेल्या अहवालाचा विचार करता, महाराष्ट्र शासनाने माथाडी कामगार हे कायद्याच्या एका भागात येतील यासाठी कायदा बनविला तो नियम म्हणजेचमहाराष्ट्र माथाडी हमाल व इतर श्रमजीवी कामगार(नोकरीचे नियमन व कल्याण) अधिनियम, १९६९.

या कायद्याच्या अंतर्गत खूप योजना येत आहेत.किराणा दुकाने, कागद, लोखंड व पोलाद, कापड, भाजीपाला, वाहतूक, रेल्वे, साफसफाई इ. हे कायदे लागू झाल्यावर माथाडी कामगारांनी प्रत्येक महिन्याला मंडळाकडून मासिक वेतन मिळायला लागली.्याबरोबर भविष्य निर्वाह निधी, उपदान, व वैदकीय लाभ, बोनस, सुट्टी वेतन इ. त्यामुळे त्यांच्या राहणीमानात बदल झाला.मुबई, पुणे, ठाणे, रायगड येथील माथाडी कामगार हे स्वतःच्या घरात राहू लागले.जे कि शासनाने त्यांना विशेष योजने मध्ये दिली आहेत.

आंतरराष्ट्रीय कामगार संघटनेने या कलमानुसार माथाडी कामगारांना सामाजिक सुरक्षा दिली आहे.

ह्या मंडळाचे कार्य सह. कामगार आयुक्त यांच्या मार्गदर्शनाखाली चालते. खालील दिलेल्या बाबी माथाडी कामगार आयुक्त विभागात चालतात. खालील कामे करताना शासनाची सहमती असणे गरजेचे आहे.

• महिन्याला मंडळाकडून अहवाल प्राप्त करून घेणे.
• माहितीचा अधिकार,शासन आणि मंत्री महोदय यांना प्रतिसाद देणे.
• कामगार,मालक,रहिवाशी यांच्याकडून तक्रारी प्राप्त करणे.
• मंडळाकडून वार्षिक ताळेबंद अहवाल प्राप्त करून घेणे.
• मंडळे स्थापन करणे.
• मंडळाच्या अभिलेखा भेटण्यासाठी परवानगी घेणे आवश्यक आहे.
• सल्लागार समितीच्या कामात समन्वय करणे.
• वार्षिक आणि चांगले अंदाजपत्रकाबद्दल मार्गदर्शन करणे.
• मंडळाला कामबद्दल मार्गदर्शन करणे.
• दोन किंवा अधिक मंडळातील वाद मिटवणे.
• इतर कामे.